Olej silnikowy z racji pełnionej funkcji w nowoczesnym silniku jest jednym z dwóch najważniejszych płynów eksploatacyjnych, jakie stosowane są w samochodzie. Spytacie, dlaczego, co takiego „robi” olej, że jest tak istotny dla funkcjonowania silnika spalinowego w waszym samochodzie. Jest tak ważny, ponieważ zapewnia jednocześnie smarowanie, chłodzenie i czystość wewnątrz naszego silnika, a to wpływa na jego trwałość i osiągi.
Pokrótce przedstawię Wam kilka ważnych informacji na temat oleju, które warto wiedzieć, zwłaszcza w chwili, kiedy musimy odpowiednio dobrać go do naszego silnika.
Typy oleju: mineralne, syntetyczne i półsyntetyczne
Każdy z nich charakteryzuje się innymi właściwości i zastosowaniem. Przy wyborze zwracajmy szczególną uwagę na zalecenia producenta samochodu.
Klasa lepkości SAE (Stowarzyszenie Inżynierów Motoryzacji)
Oleje silnikowe oznaczane są klasą lepkości na przykład 0W-30. Cyfra przed literą „W” oznacza klasyfikację zimową oleju. Jest ich 6, począwszy od 0, poprzez 5, 10, 15, 20 kończąc na 25. Natomiast cyfra umieszczona za literą ‘W” oznacza klasyfikację letnią. Letnich odmian jest 8 i rozpoczynają się od cyfry „8” poprzez 12, 16, 20, 30,40, 50, kończąc na 60. Klasyfikacja ta w skrócie określa, jaką maksymalną i minimalną lepkość olej osiąga w niskich i wysokich temperaturach przy określonych parametrach pomiarowych. Czyli w uproszczeniu, jak szybko olej będzie w stanie przepłynąć przez układ smarowania naszego silnika w niskich i wysokich temperaturach.
Klasa jakościowa API (Amerykański Instytut Nafty) i ACEA (Europejskie Stowarzyszenie Producentów Samochodów)
Tu zaczynają się schody. Norma API, którą wszyscy bardziej rozpoznajemy literkami “S” i “C” informuje nas o przeznaczeniu oleju. Literka „S” to silniki benzynowe, a „C” to silniki wysokoprężne. Zawsze po literze oznaczającej rodzaj silnika występuje litera oznaczająca normę jakościowa oleju. Im wyższa w alfabecie litera znajduje się na drugiej pozycji, tym wyższa jest norma jakościowa oleju, np. SN>SL, SL>SG, CI>CF itd.
W przypadku norm ACEA przeznaczenie oleju określają litery:
A i B – to silniki benzynowe i lekko obciążone silniki wysokoprężne.
C – to silniki jak powyżej z tą różnicą, że dodatkowo są wyposażone w systemy oczyszczania spalin.
E – to silniki wysokoprężne w samochodach ciężarowych i autobusach.
W przypadku norm ACEA inaczej niż w normie API za literką stoi cyfra.
A5 czy C3, C4. Upraszczając, im wyższa liczba, tym jakość oleju wyższa, a co za tym idzie mniejsza ilość związków stałych wytrącanych z oleju.
Zawsze warto zadbać o odpowiednią ilość oleju, jego jakość i interwał między wymianami. Nie dopuszczaj do zbyt niskiego, jak i zbyt wysokiego stanu oleju.
Jeżeli zauważysz zbyt szybkie jego ubytki, sprawdź czy nie ma plam pod autem lub, czy silnik nie jest „zalany” olejem i czy w trakcie jazdy twój samochód nie zaczął widocznie dymić z układu wydechowego.
Jeśli dolewasz oleju w trakcie eksploatacji, to staraj się nie przekraczać założonego przez producenta maksymalnego poziomu. Jest to tak samo szkodliwe jak jego niski poziom. Powoduje nadmierny wzrost ciśnienia wewnątrz silnika, a co za tym idzie zaczynają się pojawiać wycieki.
Jeżeli w twoim samochodzie pracuje silnik wyposażony w turbosprężarkę i dodatkowo układ rozrządu jest napędzany łańcuchem lub paskiem w kąpieli olejowej, a do tego eksploatujesz swój pojazd w cyklu miejskim, to przede wszystkim nigdy nie stosuj oleju o gorszych parametrach niż ten zalecany przez producenta.
Ostatnie o czym warto pamiętać i co warto wiedzieć to, że olej zawsze wymieniamy nie później niż zaleca to producent, a jeżeli chcemy długo i bezawaryjnie korzystać ze swojego samochodu, to rozważmy czy nie skrócić interwału wymiany. Pamiętajmy, że założony przez producenta interwał wymiany oleju oraz jego parametry niekoniecznie gwarantują długą i bezawaryjną pracę silnika w twoim samochodzie, przykładem choćby silnik grupy Stellantis “1,2 Pure Tech”. Ale jest prawie pewne, że pozwolą bezproblemowo przebrnąć przez okres gwarancyjny o co przede wszystkim chodzi producentowi, ale co dalej? To zależy od twojej decyzji i wyboru.
Olej w silniku – czy szybsza wymiana jest wskazana. Kiedy i dlaczego?
Zacznijmy od tego, że jak już wcześniej wspominaliśmy olej silnikowy jest najważniejszym spośród płynów eksploatacyjnych stosowanych w silnikach spalinowych. Nie ma tu znaczenia rodzaj paliwa spalany w silniku, bez oleju żaden silnik nie będzie pracował długo wydajnie i bezawaryjnie. Jego czystość ma wpływ na czystość silnika, która z kolei zapewnia dłuższą, wydajniejszą i bezawaryjną pracę.
Jak zatem często wymieniać olej w silniku? Podstawa to zaspokoić wymagania producenta, tak w wypadku przebiegu, jak i odpowiedniej jakości zastosowanego oleju. Ale do rzeczy. Nie ma przeciwwskazań, żeby wymieniać olej według własnego widzimisię pod warunkiem, że olej spełnia wymagania producenta samochodu. Warto przy tej okazji dodać, że decyzja o wcześniejszej wymianie oleju powinna być podyktowana konkretnymi przesłankami. Przykładowo, silniki 1,2 PureTech mają problem z przedwczesnym zużywaniem się paska rozrządu, co jest ściśle powiązane z jakością używanego oleju, czy też eksploatacja samochodu w większości na krótkich odcinkach lub w cyklu miejskim do tego z włączoną funkcją Start-Stop, co w tym wypadku przyczynia się do szybszej degradacji oleju.
W takich sytuacjach i przy konkretnych typach silnika, zwłaszcza tych najnowocześniejszych, o małej pojemności i dużej mocy warto zastanowić się nad wymianą oleju np. co rok lub co każde 10 000 km w zależności co nastąpi wcześniej. Korzyści mogą być bardzo wymierna, np. cichsza i równomierna praca, zmniejszenie zużycia paliwa, bezawaryjność, a to wszystko ze względu na mniejsze zanieczyszczenie wewnętrzne silnika wpływające na zużycie elementów ze sobą współpracujących. Oczywiście takie podejście do eksploatacji przy dużych przebiegach we flotach nie ma uzasadniania ekonomicznego, jednak dla zwykłego posiadacza samochodu jest to jak najbardziej do rozważenia, zwłaszcza że problemy w wypadku awarii silnika związanej z jego smarowaniem są wysoce kosztowne dla posiadacza, w szczególności, w przypadku samochodów, które wyszły z okresu gwarancji producenta. Dodajmy, że w samochodach na gwarancji też nie jest to często prosty temat do załatwienia z gwarantem.
Jak w tym wszystkim się odnaleźć i postępować tak żeby nasz silnik pracował bezawaryjnie przez długi czas nie przysparzając nam dodatkowych kłopotów i wydatków? Najlepiej dopilnować okresów wymian oleju, a pomiędzy nimi poziomu w silniku, jak i zawsze mieć udokumentowaną jego wymianę, która powinna zawierać informacje o parametrach użytego do wymiany oleju.
Dbajmy o olej w silniku naszego samochodu i pamiętajmy o jego regularnej wymianie, oraz o stosowaniu zawsze zalecanego oleju przez producenta. Oszczędzanie na oleju nie jest warte późniejszych problemów z silnikiem, a przy obecnych silnikach mogą pojawić się one w takiej czy innej formie z całą pewnością.
Podsumowując, najważniejsze jest to, abyśmy byli świadomi doboru oleju do swojego silnika. Stosujmy się zawsze do zaleceń producenta zawartych w instrukcji obsługi, a w przypadku konieczności uzupełnienia stanu oleju stosujmy co najmniej tej samej klasy lub o klasę wyższy, aby zapewnić prawidłowe funkcjonowanie silnika i uniknąć problemów z jednostką napędową.
Witold Różycki – PSF
